Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością a odpowiedzialność członków zarządu

Inspiracje do przedmiotowego wpisu zaczerpnięto wprost ze stanu faktycznego sprawy, którą przyjemność miała prowadzić Kancelaria. Członek Zarządu jednej ze zlikwidowanych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, w której piastował funkcję Prezesa Zarządu, został pozwany przez Wierzyciela za zobowiązania Spółki, na gruncie art. 299 Kodeksu spółek handlowych.

Przepisy polskiego prawa dopuszczają możliwość zlikwidowania Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a w konsekwencji wykreślenia jej z Krajowego Rejestru Sądowego, pomimo posiadania przez spółkę niespłaconych zobowiązań. Oczywiście też przepisy kodeksu spółek handlowych jak również prawo upadłościowe zawierają instrumenty, które powinny służyć zabezpieczeniu interesów Wierzycieli, które to przepisy dają prawną możliwość pociągnięcia do osobistej odpowiedzialności członków zarządu.

Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Jednym z takich przepisów jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych, który w par. 1 stanowi, iż:

• 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.

Dokonując analizy brzmienia art. 299 par. 1 Kodeksu spółek handlowych, wskazać należy, iż przepis ten zakłada swoistą kolejność czynności Wierzyciela, którymi są:

1) Ustalenie odpowiedzialności spółki wobec danego wierzyciela,

2) Stwierdzenie niemożliwości faktycznego zrealizowania tej odpowiedzialności wobec spółki poprzez wykazanie, iż egzekucja wobec spółki jest bezskuteczna

3) Ustalenie odpowiedzialności samych członków zarządu

W orzecznictwie podkreśla się, że Wierzyciel powołujący się na bezskuteczność egzekucji przeciwko Spółce z ograniczoną odpowiedzialności nie może pozwać członka zarządu tej spółki na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych bez uprzedniego uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko Spółce (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99). Przedmiotowym tytułem egzekucyjnym jest wyrok Sądu bądź też prawomocny nakaz zapłaty, które to stwierdzają istnienie wierzytelności względem Spółki.

W sytuacji kiedy dochodzi do wykreślenia Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z Krajowego Rejestru Sądowego, w większości przypadków Wierzyciel nie będzie dysponował tytułem egzekucyjnym przeciwko spółce, żeby wykazać niezbędne przesłanki do pociągnięcia go do odpowiedzialności z art. 299 Kodeksu spółek handlowych.

Najlepiej można to zobrazować na rzeczywistym przykładzie. Spółka X – Wierzyciel, pozywa spółkę Y – Dłużnika z tytułu niezapłaconej należności za wykonane roboty budowlane. Z uwagi na skomplikowaną materię sprawy, konieczność przesłuchania świadków, dopuszczenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa – Spółka Y wskazuje bowiem na wadliwości w wykonanych pracach budowlanych
i odmawia zapłaty  – przebieg postępowania może trwać nawet kilka lat.

W trakcie toczącego się postępowania sądowego – Zgromadzenie Wspólników spółki Y – podejmuje uchwałę o rozwiązaniu spółki i przystępuję do wykonywania czynności likwidacyjnych w postaci zakończenia bieżących interesów spółki, ściągnięcia wierzytelności, wypełnienia zobowiązań (oczywiście w miarę posiadanych środków) oraz upłynnia majątek spółki.

Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, które trwa minimum 6 miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli, spółka Y w trakcie toczącego się postępowania sądowego zostaje wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego. Po przedstawieniu do Sądu prawomocnego postanowienia o wykreśleniu – Sąd umarza toczące się postępowania przeciwko spółce Y o zapłatę, bez przeprowadzenia postępowania dowodowego mającego na celu wykazanie zasadności powództwa spółki X.

Spółka X w związku z niezaspokojeniem swoich roszczeń na drodze postępowania sądowego przeciwko Spółce Y o zapłatę, wnosi kolejny pozew – tym razem przeciwko członkom zarządu Spółki Y. Jako podstawę prawną wskazuje brzmienie art. 299 Kodeksu spółek handlowych. W treści pozwu z 299 Kodeksu spółek handlowych – Spółka X powiela całą argumentację z poprzedniego postępowania sądowego – wychodząc z założenia, iż Sąd obok przesłanek z 299 Kodeksu spółek handlowych będzie badał również zasadność i wysokość roszczenia. W treści pozwu spółka X wskazuję, że dowodem potwierdzającym bezskuteczność egzekucji z majątku spółki Y jest prawomocne postanowienie Sądu Rejestrowego wykreślające spółkę z KRS i wskazujące na utratę bytu prawnego spółki Y. Czy spółka X ma rację?

Odpowiedzialność członków zarządu

Spółka X na poparcie swojej argumentacji prawnej przytoczyła jednostkowe uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego o sygn. akt II CSK 300/06, w uzasadnieniu którego wyrażono pogląd, że z uwagi na utratę przez spółkę bytu prawnego, w związku z jej wykreśleniem z rejestru, należy uznać, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, usprawiedliwiający odstępstwo od zasady, zgodnie z którą, Wierzyciel powołujący się na bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych bez uprzedniego uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce i pozwala w drodze wyjątku na wykazanie istnienia wierzytelności wobec spółki w procesie przeciwko członkom jej zarządu.

Biorąc pod uwagę całokształt uzasadnienia wyroku, na który powoływała się spółka X – niewątpliwie utrata bytu prawnego Dłużnika jest okolicznością wyjątkową, ale wyjątkowość sytuacji należy upatrywać w okolicznościach każdej konkretnej sprawy.

Zatem członkowie Zarządu spółki Y w ramach toczącego się postępowania sądowego – wykazywali, iż w realiach przedmiotowej sprawy nie zachodzą okoliczności wyjątkowe, pozwalające w drodze wyjątku na wykazywanie przez Spółkę X zasadności i wysokości wierzytelności.

Przysłowiową kropkę nad „i” pozwalającą podjąć decyzję na korzyść członków zarządu, była wskazywana przez nich– bierność Wierzyciela w całym okresie postępowania likwidacyjnego. Spółka X pomimo wiedzy o wszczęciu postępowania likwidacyjnego nie uczyniła nic, co pozwoliło by jej interweniować w proces likwidacji spółki: nie zgłosiła swojej wierzytelności jak również nie podjęła żadnych kroków w celu zapobieżenia wykreśleniu spółki z rejestru, powodującemu utratę bytu prawnego – pomimo faktu, iż dysponowała odpowiednimi instrumentami prawnymi.

Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę wydając wyrok oddalający powództwo przeciwko członkom Zarządu oparł się na pozostałym ugruntowanym już orzecznictwie i stanowisku doktryny, zgodnie z którym:

nie uzyskanie tytułu egzekucyjnego przeciwko Spółce, powoduję, iż roszczenie przeciwko członkom zarządu nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż przedmiotem postępowania toczącego się w oparciu o przepis art. 299 kodeksu spółek handlowych nie jest ustalenie zobowiązania Spółki.

Ponadto z uwagi na wskazywaną bierność Wierzyciela w całym okresie postępowania likwidacyjnego uznał, iż w przedmiotowej sytuacji nie zachodzą żadne wyjątkowe okoliczności pozwalające na wydanie wyroku na niekorzyść członków Zarządu.

Zgodnie więc z pojawiającymi się w orzecznictwie odstępstwami od ogólnych reguł z art. 299 Kodeksu spółek handlowych, podjęcie decyzji o zasadności skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, na której Wierzyciel będzie próbował dochodzić swoich należności wobec członków Zarządu wykreślonej z rejestru przedsiębiorców spółki każdorazowo będzie zależało od zachowania samego Wierzyciela, które podjął wobec Dłużnika przed ostatecznym wykreśleniem go z Krajowego Rejestru Sądowego.

Nie ryzykuj swojej przyszłości. Zapewnij sobie najlepszą obronę prawną. Skontaktuj się z nami, aby skorzystać z doświadczenia naszych specjalistów.