Jak wygląda podział spadku bez testamentu?

Istnieją dwie drogi dotyczące prawnego podziału majątku. Pierwszą z nich jest droga aktywna polegająca na wyrażeniu woli w testamencie. Druga droga jest bierna i polega na zdaniu się na przepisy prawa spadkowego. Udział w spadku po zmarłym zależy od stopnia pokrewieństwa. Kodeks Cywilny mówi, że spadek należy się dzieciom, wnukom, prawnukom, rodzicom, małżonkowi i rodzeństwu. W 2009 roku krąg uprawionych poszerzył się o dziadków i ich krewnych.

Pierwsza grupa dziedziczenia

Wśród osób należących do pierwszej grupy są dzieci i małżonek. Kolejna, czyli druga grupa dziedziczenia liczy się wówczas, gdy zmarły nie pozostawił małżonka ani dzieci. Małżonek i dzieci mają zatem pierwszeństwo do objęcia spadku. Ich dziedziczenie odbywa się w równych częściach. Warto podkreślić, że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całego spadku. Jeśli dzieci spadkobiercy nie żyją, prawo do objęcia majątku przejmują wnuki lub prawnuki. W niektórych sytuacjach do spadku powoływani są rodzice zmarłego. Mowa o sytuacji, gdy nie miał on własnych dzieci. Wówczas połowę spadku otrzymuje małżonek, a rodzice po 1/4.

Pozostali spadkobiercy

Uprawnienia do spadku mogą uzyskać także brat lub siostra zmarłego. Mają prawo do spadku tylko wtedy, gdy zabraknie rodziców zmarłego. W przypadku braku dzieci, małżonka, rodziców i rodzeństwa spadek przypada dalszym krewnym. Kolejna linia dziedziczenia to dziadkowie. Jeśli spadkodawca nie miał żadnych bliskich ani krewnych spadek przypada gminie, którą zamieszkiwał. W przypadku braku możliwości ustalenia ostatniego miejsca zamieszkania spadek przejmuje Skarb Państwa.

Sprawdzenie długów osoby zmarłej

Zdarzają się sytuacje, że zmarły pozostawia wysokie długi. O ich istnieniu nie wie nawet najbliższa rodzina. Ukrywanie pożyczek i kredytów bankowych przed rodziną to bardzo częsty proceder. Długi mogą dotyczyć również bieżących opłat, np. za mieszkanie, prąd, wodę. Jeśli spadkodawca miał zadłużoną firmę, spadkobiercy dziedziczą również takie długi. Przed przyjęciem spadku warto zatem zapytać innych członków rodziny i znajomych o sytuację finansową zmarłego. Pomocne może być przejrzenie rachunków zmarłego i zgłoszenie się do rejestru BIK lub BIG. We wspomnianych instytucjach wystarczy powołać się na trwające postępowanie w sprawie spadku i przedstawienie aktu zgonu. BIK i BIG mogą jednak odmówić udzielenia takich informacji.

Odrzucenie spadku po zmarłym

Jeśli obawiasz się, że wysokość majątku będzie mniejsza niż zadłużenie spadkodawcy, możesz zrzec się spadku. Spadkobierca ma 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy, aby złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się praw do spadku. Sprawę można rozwiązać przed notariuszem lub w sądzie cywilnym. Osoba, która zrzekła się spadku, zostanie potraktowana przez prawo spadkowe jak zmarły krewny. Do odrzucenia spadku przydatne będą dane osobowe spadkobiercy, ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, informacje o pozostałych spadkobiercach oraz odpis akt zgonu spadkodawcy.

Zastanawiasz się, czy odrzucenie spadku to dobry krok? Porozmawiaj z naszym prawnikiem, aby przeanalizować wszystkie opcje.

Przejęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

Możliwe jest również przyjęcie spadku po zmarłym z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że zgadzasz się spłacić długi, ale tylko do wysokości ustalonego w wykazie inwentarza. W praktyce wygląda to w następujący sposób: jeśli zmarły pozostawił po sobie tylko długi nie będziesz musiał nic spłacać. Jeśli spadkobierca otrzyma jednak spadek po zmarłym musi spłacić długi do wysokości wartości spadku. W przypadku odziedziczenia nieruchomości i pojazdów komornik zrobi wycenę majątku. Przejęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie wymaga składania wniosków i następuje automatycznie.