Czy choroba psychiczna może być podstawą do rozwodu?

Choroby psychiczne są coraz częstszym zjawiskiem w dzisiejszym świecie. Dotykają nie tylko osób chorych, ale także ich najbliższych, w tym współmałżonków. Choroba psychiczna może mieć ogromny wpływ na funkcjonowanie małżeństwa, a w skrajnych przypadkach prowadzić do zupełnego rozpadu pożycia małżeńskiego. W artykule wyjaśniamy, kiedy choroba psychiczna może być podstawą do rozwodu, jakie są przesłanki orzeczenia rozwodu, oraz jak wyglądają kwestie orzekania o winie w takich sytuacjach.

Choroba psychiczna jako przesłanka rozwodu

Zgodnie z art. 56 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), rozwód może zostać orzeczony, jeżeli nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Aby mówić o takim rozkładzie, muszą zostać zerwane wszystkie trzy więzi między małżonkami:

• Duchowa – brak wzajemnego wsparcia emocjonalnego i uczuciowego,
• Fizyczna – ustanie współżycia seksualnego,
• Gospodarcza – brak prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego.

Choroba psychiczna może prowadzić do rozkładu jednej, a czasem wszystkich tych więzi. Przykładowo, schizofrenia czy ciężka depresja mogą uniemożliwiać utrzymywanie więzi duchowej, podczas gdy inne choroby mogą wpływać na brak możliwości wspólnego życia gospodarczego.

Stanowisko sądu w przypadku chorób psychicznych

Nie każda choroba psychiczna będzie podstawą do rozwodu. Kluczowe jest udowodnienie, że choroba:

1. Powoduje zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego,
2. Uniemożliwia odbudowanie relacji małżeńskich w przyszłości.

Sąd bierze również pod uwagę, czy choroba psychiczna wpływa na zdolność chorego do funkcjonowania w związku. Jeśli choroba jest uleczalna i małżonek podjął leczenie, może to stanowić podstawę do odrzucenia pozwu o rozwód.

Okoliczności wykluczające orzeczenie rozwodu

Zgodnie z art. 56 § 2 i 3 k.r.o., sąd nie może orzec rozwodu, jeżeli:

1. Rozwód wpłynąłby negatywnie na dobro wspólnych małoletnich dzieci, np. pogłębiając ich problemy emocjonalne.
2. Byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego – np. w sytuacji, gdy choroba psychiczna jest bezpośrednim skutkiem działania drugiego małżonka (przemoc, zaniedbanie).
3. Pozew wnosi małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód lub odmowa zgody byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Rozwód z orzeczeniem o winie a choroba psychiczna

Choroba psychiczna sama w sobie nie stanowi winy w rozkładzie pożycia małżeńskiego, ponieważ nie jest ona zależna od woli osoby chorej. Sąd może jednak orzec rozwód z winy chorego małżonka, jeżeli:

• Przed wystąpieniem choroby małżonek zachowywał się w sposób przyczyniający się do rozpadu związku (np. zdrada, zaniedbanie obowiązków małżeńskich).
• Choroba wpływa na zachowania niebezpieczne dla drugiego małżonka lub dzieci (np. przemoc, nadużycia).

Jeśli choroba psychiczna powoduje zachowania niezależne od woli chorego, sąd może odstąpić od orzekania o winie.

Specyficzne przypadki chorób psychicznych w kontekście rozwodu

Depresja

Depresja jest najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym, wpływającym na relacje międzyludzkie, w tym małżeńskie. Może prowadzić do zaniku więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej. Rozwód z powodu depresji jednego z małżonków jest możliwy, jeśli choroba ta powoduje trwały rozkład pożycia.

Schizofrenia

Schizofrenia to choroba, która często prowadzi do zerwania więzi międzyludzkich z powodu problemów z postrzeganiem rzeczywistości. W skrajnych przypadkach może zagrażać życiu i zdrowiu rodziny. W takich sytuacjach rozwód jest uzasadniony.

Zaburzenia afektywne dwubiegunowe

Wahania nastroju, charakterystyczne dla tej choroby, mogą destabilizować życie rodzinne. Epizody maniakalne i depresyjne mogą prowadzić do braku stabilności emocjonalnej w związku.

Dowody w sprawie rozwodu z powodu choroby psychicznej

W sprawach rozwodowych z powodu choroby psychicznej kluczowe są dowody potwierdzające:

• Dokumentacja medyczna wskazująca na diagnozę i przebieg leczenia.
• Opinie biegłych psychiatrów lub psychologów.
• Zeznania świadków (np. członków rodziny, kuratorów, nauczycieli).

Kiedy rozwód nie będzie możliwy?

Sąd może nie zgodzić się na rozwód, jeśli:

• Choroba psychiczna jest uleczalna, a małżonek podjął leczenie.
• Brak jest dowodów na rozkład pożycia.
• Rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (np. małżonek wymaga opieki, a jego stan nie uniemożliwia utrzymania relacji).