Dyrektywa Work-Life Balance: Nowe zmiany w polskim prawie

Budowa organizacji zgodnej ze standardami ESG nie może obyć się bez budowy miejsca pracy, w którym wszystkie kobiety i mężczyźni mają zapewnione równe szanse rozwoju zawodowego i kariery. Jednym z narzędzi prawnych dążących do wyrównywania tych szans jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (dyrektywa Work-Life Balance).

Głównym celem tej dyrektywy jest wprowadzenie w Unii Europejskiej zasady równości kobiet i mężczyzn w zakresie ich szans na rynku pracy oraz ich traktowania w miejscu pracy. Polska implementuje dyrektywę Work-Life Balance do swojego porządku prawnego poprzez wprowadzenie zmian do Kodeksu pracy, które weszły w życie w dniu 26 kwietnia 2023 roku.

Wprowadzenie dodatkowych rodzajów urlopów i zwolnień od pracy

Przepisy zmiany implementującej dyrektywę Work-Life Balance wprowadzają zmiany dotyczące urlopu rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego. Zwiększa się ilość tygodni urlopu rodzicielskiego, a rodzicom będzie przysługiwało łącznie 41 tygodni lub 43 tygodnie (przy porodzie mnogim) takiego urlopu. Dziewięć tygodni urlopu rodzicielskiego będzie dedykowane dla matki, a dziewięć tygodni dla ojca dziecka. Te dedykowane urlopy nie będą mogły zostać przeniesione na drugiego rodzica i w przypadku ich niewykorzystania przepadną. Za cały okres urlopu rodzicielskiego, korzystający z niego rodzic otrzyma zasiłek macierzyński odpowiadający 70% wynagrodzenia.

2-tygodniowy urlop ojcowski został utrzymany, ale skrócony został czas, do kiedy może być wykorzystany – możliwe będzie to jedynie do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. Jest to związane z równymi prawami ojca dziecka do skorzystania z urlopu rodzicielskiego.

Rozwiązania ułatwiające sprawowanie opieki nad dziećmi i innymi bliskimi osobami mają przeciwdziałać wykluczeniu z rynku pracy osób, które przejmują opiekę nad niesamodzielnym lub wymagającym wsparcia członkiem rodziny. Implementacja dyrektywy w tym zakresie polega na stworzeniu pracownikom możliwości skorzystania z dodatkowego czasu wolnego w związku z opieką nad bliskimi, oferuje możliwość korzystania z dodatkowego czasu wolnego dla pracowników opiekujących się bliskimi osobami, takimi jak niepełnosprawne dzieci, osoby starsze lub chore. Pracownicy będą mogli skorzystać z urlopu opiekuńczego, który będzie przysługiwał w celu zapewnienia opieki lub wsparcia dla osoby zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, w tym dla ojca, matki, dzieci lub współmałżonka. W roku kalendarzowym pracownicy będą mieli prawo do 5 dni takiego urlopu, który będzie bezpłatny.

Kolejnym ważnym elementem zmian jest elastyczna organizacja pracy, która ma na celu dostosowanie pracy do indywidualnych potrzeb pracownika. Zgodnie z nowymi przepisami, pracownik może wnioskować o zastosowanie takich rozwiązań jak: zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy, system skróconego tygodnia pracy, ruchomego czasu pracy, pracy weekendowej lub indywidualnego rozkładu czasu pracy. Pracodawca powinien rozważyć taki wniosek i skonfrontować go ze swoimi możliwościami, aby zapewnić pracownikowi jak najkorzystniejsze warunki pracy.

Ważnym elementem nowelizacji jest również ochrona pracowników przed negatywnym traktowaniem lub negatywnymi konsekwencjami związanymi z korzystaniem z uprawnień przysługujących im na podstawie prawa pracy. Pracodawca nie może dyskryminować pracownika ze względu na skorzystanie z takich uprawnień, ani zwolnić pracownika z powodu korzystania z nich. W okresie ciąży oraz w okresie urlopu macierzyńskiego, a także od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części – do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem.

Podsumowując, zmiany wprowadzone przez nowelizację Kodeksu Pracy mają na celu poprawę równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Nowe przepisy umożliwią pracownikom lepsze dostosowanie pracy do indywidualnych potrzeb, poprawią sytuację rodziców i opiekunów w miejscu pracy, a także zapewnią pracownikom ochronę przed dyskryminacją i negatywnym traktowaniem związanym z korzystaniem z uprawnień przysługujących im na podstawie prawa pracy.

Pracodawcy bezwzzględnie powinni dokonać weryfikacji swoich dokumentów prawno – pracowniczych oraz przeszkolić swoich pracowników, aby uniknąć naruszenia nowych przepisów.

Czy Twoja firma jest przygotowana na nowe przepisy dotyczące urlopu rodzicielskiego i ojcowskiego? Nasza kancelaria może pomóc Ci w zrozumieniu i wdrożeniu tych zmian.